อัตลักษณ์นาฏกรรมอีสานในประเพณีสมมาน้ำคืนเพ็งเส็งประทีป

ISAAN DRAMATIC IDENTITY IN SAMMA NAM KHUN PENG SENG PRATEEP TRADITION

Abstract

            การวิจัยเรื่องอัตลักษณ์นาฏกรรมอีสานในประเพณีสมมาน้ำคืนเพ็งเส็งประทีป เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์ 1)เพื่อศึกษาความเป็นมาของประเพณีสมมาน้ำคืนเพ็งเส็งประทีป 2)เพื่อศึกษานาฏกรรมในประเพณีสมมาน้ำคืนเพ็งเส็งประทีปจังหวัดร้อยเอ็ด 3)เพื่อศึกษาอัตลักษณ์นาฏกรรมในประเพณีสมมาน้ำคืนเพ็งเส็งประทีปจังหวัดร้อยเอ็ด วิธีการศึกษาจากเอกสารและเก็บข้อมูลภาคสนามโดยการสังเกตและสัมภาษณ์ เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูล ได้แก่ แบบสังเกตและแบบสัมภาษณ์ จากกลุ่มผู้รู้ จำนวน 4 คน กลุ่มผู้ปฏิบัติ จำนวน 6 คน และกลุ่มบุคคลทั่วไป 30 คน แล้วนำเสนอผลการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีพรรณนาวิเคราะห์

             ผลการวิจัยพบว่า ประเพณีสมมาน้ำคืนเพ็งเส็งประทีปจังหวัดร้อยเอ็ดเป็นประเพณีที่ยิ่งใหญ่ของจังหวัดซึ่งจัดขึ้นในเดือนพฤศจิกายนของทุกปี โดยเริ่มดำเนินการมาตั้งแต่ ปี พ.ศ.2542 มาจนถึงปัจจุบันโดยมีการประกอบพิธีกรรมสักการะบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองการประกวดกระทง การประกวดธิดาสาเกต การประกวดรำวงสมมาน้ำคืนเพ็งเส็งประทีป การแสดงแสงสีเสียง และขบวนแห่ 11 หัวเมืองที่ยิ่งใหญ่งดงาม องค์ประกอบขบวนในประเพณีสมมาน้ำคืนเพ็งเส็งประทีป แบ่งออกเป็น 4 หัวเมือง ได้แก่ หัวเมืองบริวารฝ่ายเหนือ ได้แก่ เมืองเชียงเหียน เมืองฟ้าแดดสงยาง เมืองสีแก้ว หัวเมืองบริวารฝ่ายใต้ ประกอบด้วย เมืองเชียงดี เมืองคอง เมืองปอ หัวเมืองฝ่ายตะวันตก ประกอบด้วย เมืองเปลือย เมืองทอง เมืองหงส์ มีขบวนเมืองสาเกตนครเป็นขบวนนำในขบวนแห่จะแสดงอัตลักษณ์วัฒนธรรมทางด้านนาฏกรรมและดนตรีที่มีทำนองลายหลักโบราณ และการสร้างสรรค์ขึ้นมาเฉพาะกิจ เพื่อแสดงให้เห็นถึงอัตลักษณ์นาฏกรรมอีสานในประเพณีสมมาน้ำคืนเพ็งเส็งประทีปจังหวัดร้อยเอ็ด อันเป็นวัฒนธรรมท้องถิ่นที่มาจากภูมิปัญญาในวิถีชีวิตของชาวอีสานที่ควรดำรงไว้เป็นแบบแผนเพื่อเป็นแนวทางในการนำไปพัฒนาต่อยอดทางวัฒนธรรมการแสดงท้องถิ่นต่อไป