แนวคิดเรื่องอภิปรัชญา ญาณวิทยา และคุณวิทยาในพุทธปรัชญาเถรวาท

The concept of Metaphysics, Epistemology and Axiology in Theravada Buddhism

Abstract

บทความบทนี้ ผู้เขียนได้กล่าวถึงแนวคิดเรื่องอภิปรัชญา ญาณวิทยา และคุณวิทยาในพุทธปรัชญาเถรวาท โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อจะเชื่อมโยงแนวคิดหลักของปรัชญาทั้งสามให้ต่อเนื่องกัน โดยเริ่มต้นกล่าวถึงชีวิตในทัศนะของวิทยาศาสตร์และพุทธปรัชญาว่ามีทัศนะเช่นไร ผลจากการศึกษาพบว่า ชีวิตในทัศนะของวิทยาศาสตร์เป็นหน่วยที่ต้องใช้พลังงานมีคุณสมบัติทั้งกายภาพและชีวภาพมีสามารถในการเจริญเติบโตตอบสนองต่อสิ่งรอบตัว และปรับตัวและวิวัฒนาการโดยผ่านการคัดเลือกโดยธรรมชาติ ส่วนทัศนะพุทธปรัชญามองว่า ชีวิตเป็นสิ่งที่เกิดจากการมีส่วนประกอบต่าง ๆ มารวมกันและมีความสัมพันธ์แบบอิงอาศัยซึ่งกันและกันมีเกิดขึ้นดำรงอยู่และดับสลายไปในที่สุด เมื่อชีวิตได้ก่อกำเนิดขึ้นแล้วก็ย่อมต้องมีเป้าหมายที่จะดำเนินไป พุทธปรัชญาเถรวาทได้กล่าวถึงความเป็นจริงสูงสุด (อภิปรัชญา) ที่จะเข้าถึงได้ด้วยจิตโดยผ่านการปฏิบัติตามหลักธรรมที่พุทธองค์ได้ตรัสไว้อันเป็นความรู้ (ญาณวิทยา) ที่จะต้องศึกษาถึงกำเนินของธรรมขอบเขตและความสมบูรณ์แห่งความรู้ตลอดถึงปัจจัยที่ทำให้เกิดความรู้ ต้องทราบให้ได้ว่า อะไรเป็นความรู้จริง อะไรเป็นความไม่จริง และนำเอาไปปฏิบัติตามหลักของจริยศาสตร์ อันเป็นส่วนหนึ่งของคุณวิทยาที่เกี่ยวโยงกับชีวิตมนุษย์ทั้งที่เป็นการทำทางกาย วาจาและใจ เพื่อให้บรรลุความเป็นจริงสูงสุดตามทัศนะของพุทธปรัชญาเถรวาท คือ นิพพาน

Abstract

The article talk about the concept of Metaphysics, Epistemology and Axiology in Theravada Buddhism. The main object of philosophy concept for connect all together. How is life in attitude of science and Buddhist Philosophy. The results revealed that the sciences side was the system of power, in physical and biological. It can be developing and responsibility to all around them, change themselves and get evolution by nature.

In philosophy side, look at the life must be come from many thing come together and make relationship with each another and stay alive till died. When the life is going on day by day must be have goal. The Philosophy Theravada Buddhism was say about metaphysics which achieve by mind of practice. The Dhamma of Buddha teach with knowledge. To study the sources Dhamma and the complete of knowledge with reason to know that what is the truth for practice of ethics. The point of axiology related to human life of the body speak and mind to archive to supreme truth according to Theravada Buddhism was Nivarana.